Gazlar ve Oluşturdukları Tehlikeler
1- Gaz nedir?
Maddenin dört temel halinden biri olan gazlar, basit tanımıyla kaynama noktası 20°C sıcaklığından düşük maddelerdir. (Buhar ve gaz ayrımı gibi detaylı bilimsel tanımlara bu yazımızda değinmeyeceğiz.) Gazlar, ne katılar gibi sabit bir şekle, ne de sıvılar gibi sabit bir hacme sahiptir. Atomlarının sahip olduğu yüksek enerji durumu nedeniyle gazlar sürekli hareket halindedir; kaotik bir biçimde birbiriyle çarpışır, karışır ve bulundukları ortama yayılırlar. Gaz kelimesinin kökeni ise Antik Yunanca kaos sözcüğünden gelmektedir.
2- Gazların canlılar için önemi
Gazlar canlılığın devamı için kritik öneme sahip maddelerdir. İnsanlar diğer pek çok canlı gibi oksijen gazını soluyarak hayatta kalırken, bitkiler ve bazı tek hücreli canlılar ise besin üretmek için karbondioksit gazına ihtiyaç duyar. Canlılığın devamı dışında da endüstrinin pek çok alanında gazlardan faydalanmakta ya da atık olarak çeşitli gazlar üretmekteyiz. Örneğin ısıtma, soğutma, enerji üretme gazlar ile mümkün olmaktadır.
3- Gazların Oluşturduğu Tehlikeler Nelerdir?
Dünyayı saran gaz tabakası olan atmosferimizin yaklaşık %78’i azot, %21’i oksijen ve kalan %1’lik kısmı ise argon, karbondioksit gibi diğer gazlardan oluşur. Atmosferde doğal olarak bulunan gazlar dışında ise endüstriyel faaliyetler, doğa olayları gibi sebeplerle günlük hayatta farklı gazlara maruz kalmaktayız. İnsan vücudu yaklaşık beşte biri oksijen olan atmosfer hava karışımını solumak üzere özelleşmiştir. Canlılık için vazgeçilmez olan bu hava karışımı dışında diğer tüm gazlar insan sağlığı için olumsuz etkilere sahiptir diyebiliriz. Gazların oluşturduğu tehlikeleri 3 temel başlığa ayırmak mümkündür.
a-Boğucu Gazlar
Herhangi bir zehirli etkisi olmasa bile bulunulan ortama karışan diğer gazlar havanın oksijen oranını düşürerek oksijensiz kalmaya, boğulmaya neden olabilir. Bunlara boğucu gazlar denir. (Azot, helyum, argon, karbondioksit boğucu gazlara örnek verilebilir.)
b-Zehirli Gazlar
Bazı gazlar ise solunum veya ciltle temas yoluyla vücudumuza girerek çeşitli biyokimyasal etkilerle zehirlenmeye neden olurlar. (Hidrojen sülfür, nitrojen dioksit, amonyak, karbonmonoksit, klorin yaygın bilinen zehirli gazlara örnek verilebilir.)
c-Yanıcı Gazlar
Gaz kaynaklı bir diğer tehlikesi ise yangın ve patlamalardır. Bazı gazlar bir kıvılcım veya ısı kaynağı ile temas halinde yanma özelliği gösterirler. Yanma olayı ortam şartlarına göre patlama şeklinde aniden gerçekleşebilir, insan hayatına veya endüstriyel tesislere büyük zararlar verebilir. (Metan, propan, bütan, hidrojen yaygın bilinen yanıcı gazlara örnek verilebilir.)
Yazar: Karf&Scoot
İzinsiz kopyalanması ve kaynak gösterilmeden alıntılanması yasaktır.
