1-Klor(Cl2) Gazı Nedir?
Klor, kimyasal formülü Cl olan, yeşilimsi sarı renkli, keskin kokulu, zehirleyici ve oksitleyici bir gazdır. İngilizce ismi Chlorine olup, Yunanca yeşil anlamına gelen “chloros” kelimesinden türetilmiştir.
Basınçla sıkıştırılarak veya kaynama noktası olan -34°C’ye soğutularak sıvıya, erime noktası olan -101°C’de ise katıya dönüştürülebilir. Havadan iki buçuk kat daha ağır biz gazdır. Sızıntı durumlarında zemine yakın yerlerde birikip zemin boyunca etrafa yayılabilir.
2- Klor Gazı Nerelerde Bulunur? Nerelerde Kullanılır?
Oldukça reaktif bir madde olan klor, doğada serbest halde bulunmaz. Diğer maddelerle bileşik halde, özellikle sodyum klorür gibi (NaCl) gibi tuzlar olarak bulunur. Okyanus suyunda en çok bulunan 3. elementtir. Yerkabuğunda en çok bulunan 21. Elementtir. Klor elementi klorür (Cl-) formunda tüm canlı organizmalarda yaşamın sürdürülebilirliği açısından gereklidir. Klor gazının ana kaynağı ve en yaygın bulunduğu bileşik şekli sodyum klorürdür (NaCl).
Endüstride ise önemli bir yeri olan klor, tuzlu suyun elektrolizi gibi çeşitli yöntemlerle üretilir. Klor gazı içme suyu ve havuz sularının arıtılmasında başlıca rol oynar. Ayrıca bakterileri öldürmesiyle birlikte iyi bir dezenfektandır. PVC üretiminde ana maddelerinden biri olduğundan endüstride çok geniş bir kullanım alanı bulmaktadır. Sanayide alkali ve çamaşır suyu yapımında, dezenfektan, kâğıt ve tekstil endüstrisinde beyazlatıcı madde olarak kullanılmaktadır.
3- Klor Gazının Tehlikeleri Nelerdir?
Klor gazı, öncelikle canlılar için zehirleyici olması nedeniyle tehlike oluştururken, oksitleyici nitelikte olması endüstriyel ortamlarda başka tehlikeleri de beraberinde getirir. Ayrıca yanıcı bir gaz olmamasına rağmen diğer maddelerin yanıcılığını arttırabilir.
Zehirleyicilik
Klor gazı oldukça zehirli bir maddedir. Solunması veya deri ve gözle teması yoluyla vücuda girer. Zehirlenme belirtileri arasında; gözlerde, burun ve ağızda yanma; göz ve burunda akıntı; öksürük, göğüste ağrı; bulantı, kusma; baş ağrısı, baş dönmesi; pulmoner ödem gibi durumlar gözlenebilir.
Çalışma ortamında bulunabilecek klor limitleri şu şekildedir: 8 saatlik ortalama 0.1 ppm (TWA), 15 dakikalık tavan değer ise 0.4 ppm (STEL)’dir. 10 ppm düzeyinde klor bulunan bir ortam ise insan sağlığı ve hayatına tehlike oluşturan miktardır, derhal ortam terkedilmelidir. (IDLH)
Klor gazı orta derecede suda çözünür olması yüzünden solunması halinde akciğerlerde ve solumun yolunun tamamında tahriş edici etkiler ortaya çıkartır. Klor gazından kaynaklanan zehirlenmelerin en sık nedenlerinden biri de hipoklorit içeren ev temizlik malzemeleri ile asit içeren temizlik maddelerinin karıştırılmasıyla ortaya çıkan toksik buharın solunmasıdır.
Oksitleyicilik
Sudaki çözeltisi güçlü bir asittir. Bazlarla güçlü reaksiyona girer ve aşındırıcılığı yüksektir. Bu sebeple metal bazı plastik türleri ve dökümlere zarar verebilir.
Oksitleyici etkisi nedeniyle, yanıcı bir gaz olmamasına rağmen diğer maddelerin yanıcılığını arttırabilir; asetilen, eter, terebentin, amonyak, hidrojen gibi maddelerle etkileşime girebilir.
Klor Nasıl Tespit Edilir?
Karf&Scoot GD2G Klor Dedektörü Özellikleri
Klor gazı keskin kokusu ve tahriş edici etkisiyle fark edilmesi kolay olsa da insan duyuları her zaman yanılmaya müsait olduğu için güvenilirlik ve yeterlilik konusunda geri planda kalır. Klor gazının bulunabileceği ortamlarda profesyonel gaz algılama ekipmanları kullanılarak ölçüm yapılması en doğru sonucu ortaya çıkartır.
Karf&Scoot GDSFX Klor Dedektörü, elektrokimyasal sensör teknolojisi ile hassas, hızlı ve güvenilir bir biçimde Klor gazını tespit eder. Analog ve dijital sinyal çıkışları sayesinde tek başına kullanılabileceği gibi tesisinizdeki ekipmanlarla da uyum içinde çalışır. Patlayıcı ortamlarda kullanıma uygundur ve Atex sertifikasına sahiptir. Sağlam gövdesi, zorlu endüstriyel şartlarda dahi kusursuz ölçüm imkânı sağlar.
Daha fazla bilgi için GDSFX Elektrokimyasal Dedektör sayfamızı inceleyebilirsiniz.
Tehlikeli gaz algılama teknolojileri, personel ve tesis güvenliğiniz için yüksek öneme sahip ekipmanlardır. Daha detaylı bilgi ve tesisinize özel gaz algılama çözümlerimiz için aşağıdaki iletişim adreslerimizden veya iletişim sayfamızdan bize ulaşabilirsiniz.
Yazar: Karf&Scoot
İzinsiz kopyalanması ve kaynak gösterilmeden alıntılanması yasaktır.
Kaynaklar:
ABD Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü (NIOSH) Pocket Guide to Chemical Hazards
AFAD websitesi: https://www.afad.gov.tr/
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) International Chemical Safety Cards (ICSCs)