Endüstriyel tesislerde amonyak (NH3) gazı ile çalışmak, yüksek verimlilik gibi birçok avantaj sunarken, aynı zamanda “görünmez” riskleri de beraberinde getirir. Amonyağın keskin kokusu bir sızıntının habercisi olabilir, ancak gerçek güvenlik, sadece bir kaçağı fark etmekten çok daha fazlasını gerektirir. Asıl tehlike, çoğu zaman fark edilmeyen düşük seviyelerdeki sürekli maruziyette gizlidir.
İşte bu noktada, İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) profesyonellerinin yakından bildiği TWA ve STEL gibi kritik kavramlar devreye girer.
Temel Kavramlar: TWA ve STEL’in Anlamı
Bu limitler, uluslararası sağlık ve güvenlik kuruluşları tarafından, çalışanların zehirli gazlara maruz kalarak zarar görmesini önlemek için bilimsel verilerle belirlenmiş güvenli eşik değerleridir.
1. TWA (Time-Weighted Average – Zaman Ağırlıklı Ortalama)
TWA, bir çalışanın standart bir 8 saatlik iş günü ve 40 saatlik çalışma haftası boyunca maruz kalabileceği kimyasal maddenin ortalama konsantrasyonunu ifade eder.
Pratik Anlamı: TWA’yı, bir çalışanın günlük “güvenli soluma bütçesi” olarak düşünebilirsiniz. Gün içinde maruz kalınan amonyak seviyesi anlık olarak bu değerin biraz üzerine çıkıp inse de, 8 saatlik vardiyanın sonunda hesaplanan ortalama, belirlenen TWA limitini asla aşmamalıdır.
Amonyak için TWA Değeri: Genellikle 25 ppm* veya 20 ppm** (parts per million – milyonda bir parçacık) olarak kabul edilir. Bu limitin altındaki bir ortam, uzun vadede kronik sağlık sorunlarına yol açmadan çalışmak için güvenli kabul edilir.
2. STEL (Short-Term Exposure Limit – Kısa Süreli Maruziyet Limiti)
STEL, bir çalışanın herhangi bir olumsuz etki (ciddi göz ve solunum yolu tahrişi, geri döndürülemez doku hasarı vb.) yaşamadan, daha yüksek konsantrasyona maruz kalabileceği maksimum süreyi (genellikle 15 dakika) tanımlar.
Pratik Anlamı: STEL, asla aşılmaması gereken bir “tavan” limitidir. Bir vardiya boyunca bu seviyedeki maruziyetler hem kısa süreli olmalı hem de tekrarlanmamalıdır.
Amonyak için STEL Değeri: Genellikle 35 ppm* veya 50 ppm** olarak kabul edilir. Bu seviye, ani ve yüksek konsantrasyonlu bir gaz sızıntısı durumunda akut sağlık etkilerine karşı koruma sağlar.
Bir de IDLH (Immediately Dangerous to Life or Health – Yaşam ve Sağlık İçin Anında Tehlikeli) değeri vardır. Amonyak için 300 ppm olan bu seviye, maruz kalan kişinin kaçışını engelleyecek veya kalıcı/ölümcül hasara yol açacak kritik eşiktir.
Limitler Aşıldığında Ne Olur?
Amonyak konsantrasyonunun etkileri maruziyete bağlı olarak artar:
- 25 ppm* / 20 ppm** (TWA): Uzun süreli maruziyet için güvenli kabul edilen üst limit.
- 35 ppm* / 50 ppm** (STEL): Gözlerde ve solunum yollarında tahriş başlangıcı.
- 100 ppm: Gözlerde ve boğazda şiddetli yanma hissi, uzun süreli maruziyette ciddi hasar riski.
- 300 ppm (IDLH): Hayati tehlike sınırı. Akciğer ödemi, ciddi solunum hasarı ve ölüm riski.
Maruziyet Limitleri Nasıl Kontrol Altında Tutulur?
Bu kritik limitleri insan duyularıyla takip etmek imkansızdır. Güvenliği şansa bırakmamak için tek ve en güvenilir yöntem, yüksek hassasiyetli gaz algılama teknolojilerini kullanmaktır.
Sürekli Alan İzlemesi
Çalışma ortamındaki gaz seviyesinin güvenli TWA limitleri içinde kalıp kalmadığını sürekli olarak izlemek ve ani STEL aşımlarında alarm vermek için Karf & Scoot GDSFX Serisi gibi sabit gaz dedektörleri kullanılır. Bu sistemler, riskli bir durum algıladığında otomatik olarak havalandırmayı çalıştırabilir, sesli/ışıklı sirenleri devreye sokabilir ve personeli anında uyarabilir.
Kişisel Korunma
Özellikle bakım ekipleri, kapalı alan çalışanları veya sızıntı kaynağını tespit etmeye çalışan personel için anlık maruziyet takibi hayati önem taşır. Karf&Scoot BELLMINI™ gibi portatif gaz dedektörleri, çalışanın soluduğu havadaki anlık konsantrasyonu ölçmekle kalmaz, aynı zamanda TWA ve STEL değerlerini de kaydederek kişinin güvenli limitler içinde kalmasını sağlar.
Çalışanlarınızın sağlığını ve tesisinizin güvenliğini en üst düzeyde korumak, amonyak gazı maruziyet limitlerini etkin bir şekilde yönetmek ve işletmenize en uygun gaz algılama çözümleri hakkında bilgi almak için uzman ekibimizle bugün iletişime geçin.
Amonyak Gaz Algılama Dedektörleri Sayfamız
* ABD Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü (NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards) – Amonyak Bilgi Sayfası
** Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik – Mesleki Maruziyet Sınır Değerleri
İçeriğimizi kaynak göstererek alıntılayabilirsiniz, ancak izinsiz kopyalama yapılmaması rica olunur. Daha fazla bilgi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Karf&Scoot
